için proje düzenlenmiş, yarışma şartlarında itiraz sonrası değişiklikler yapılarak kazananların yarışmaya katılamama tehlikesi önlenmiştir. Anıtkabir mimarları yarışma ile seçilmiş ve yarışmayı 25 numaralı projeleri ile iki Türk mimarı kazanmıştır. Dönemin mimari özellikleri yanında Osmanlı ve Selçuklu mimarisinden de esintiler yer alan Anıtkabir’in mimari öyküsünü sizler için derledik.

Anıtkabir Mimarları Kimlerdir?

Anıtkabir’in mimarları Prof. Emin Onat ve Doç. Orhan Arda’dır. Düzenlenen proje yarışmasına katılan iki mimar, 27’si yabancı olan toplam 47 proje arasından birinci gelerek Anıtkabir için projelerini uygulatma şansı yakaladılar.

Anıtkabir Projesi Nasıl Seçildi?

Anıtkabir’e proje seçimi için 1941 yılında yarışma düzenlendi. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün naaşının muhafaza edilmesi için ortaya çıkan kompleks yapı ihtiyacı sonrası mevcut hükümet, esaslarını belirledikleri bir proje yarışması düzenlediler. Yarışma için ilk etapta sadece yabancı katılımcıların yer almasını öngören bir düzenleme yapılmış, daha sonra gelen itirazlar üzerine bu fikirden vazgeçilerek yarışma yerli katılıma da açılmıştır.

Yarışmanın devam ettiği tarihlerde devam eden II. Dünya Savaşı, yarışmaya olan talepte eksiltme yaşanmamıştır. Yarışmaya 27’si yabancı olmak üzere toplam 47 proje ile katılım gerçekleştirilmiştir. Başbakanlık Müsteşarı başkanlığında kurulan komisyonun belirlediği esaslar doğrultusunda yapılan yarışmada jüri, üç eseri ödül vermeye değer buldu. Bahsi geçen eserlerin sahibi mimarlar Alman Prof. Johannes Kruger (Tannenberg Anıtı), İtalyan Prof. Arnoldo Foschini ve İstanbul Mimarlık Fakültesi’nden Prof. Emin Onat ve Doç. Orhan Arda idi.

Jüri üç eser arasında seçim yapmakta oldukça zorlanmıştır. Üç eserin de birbirine eşdeğer olduğuna karar vererek proje galibi olarak 25 numaralı projeye işaret etmiştir. “Milli konuyu daha başarılı ifade ettikleri” gerekçesi ile iki Türk mimarın eseri yarışmanın galibi olurken, eserde değişiklik talepleri iletildi. Yapılan değişiklikler ardından Anıtkabir projesi kesin olarak 1943 yılında yeni komisyon tarafından kabul edildi.

Anıtkabir Mimarları Seçilen Yarışmaya Katılan Ünlü İsimler Kimlerdir?

Anıtkabir’in proje yarışmasına katılan mimarlar arasında Batı’dan ünlü çok sayıda isim yer almaktaydı. 1941 yılında düzenlenen ve iki Türk mimarı tarafından yapılan eserin kabul gördüğü yarışmaya katılan özel isimlerden bazıları şunlardır:

• P. Bonatz (Alman)
• Karoly Wickinger (Macar)
• Ivan Tenghom (İsviçreli)
• Johannes Kruger (Alman)
• Muammer Çavuşoğlu (Yüksek Mimar – Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisi)
• Muhlis Sertel (Yüksek Mimar – Ankara İmar Müdürü)
• Arif Hikmet Holtay (Ünlü Türk Sanatçı)

Anıtkabir’in Mimari Özellikleri Nelerdir?

Anıtkabir’in mimari nitelikleri dönemin mimarisi yanında Osmanlı ve Selçuklu mimarisinden güzel örnekler içerir. 26 basamaklı geniş merdivenler ile ulaşılan Anıtkabir’de, merdivenlerin hemen yanı başında İstiklal ve Hürriyet kuleleri yer alır. Simetrik açıdan pek çok detayın düşünüldüğü mimaride, 10 adet kule yapı topluluğunda yer alır. 12x14x7,20 metre ebatlarında dikdörtgen plan üzerine kurulmuş olan kuleler, birbirlerine benzerdir. Kule üzerleri ise eski Türk kültüründe önemli yer tutan ve çadır üstlerinde kullanılan tunç mızak ucu bulunan piramit şeklindeki çatı ile örtülmüştür.

Mozole bölümünde ise 42 basamakla Hitabet Kürsüsüne ulaşılır. Mozole 72x52x17 metre boyutlarındaki dikdörtgen geometride plan üzerine kurulmuştur. Mozolenin ön ve arka yüzlerinde sekiz adet kolonot çevrili iken yan cephelerde 14 kolonat bulunur. Mozole cephesinin solunda Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi ve sağında Cumhuriyet’in 10. Yılında söylediği nutuk yer alır.

Bronz kapılardan giriş yapılan Şeref Holünün sağ tarafında 29 Ekim 1938 tarihine ait Atatürk’ün Türk ordusuna verdiği son mesaj yer alır. Holün sol tarafında ise Atatürk’ün vefatı üzerine 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından yayımlanan taziye mesajı bulunur. Girişin tam karşısında 40 ton ağılığında tek parça kırmızı mermer lahit taşı bulunur. Atatürk’ün naaşı ise Mozolenin zemin katında yer almaktadır. 262 metre uzunluktaki Aslanlı Yol, 24 aslan ile oldukça görkemlidir. Heykeller Hititlerden esinlenilerek Hüseyin Özkan tarafından imal edilmiştir.

Anıtkabir Kaç Metrekarelik Alan Üzerinde Yer Alır?

Anıtkabir’in yer aldığı alanın büyüklüğü 750 bin metrekaredir. Bu alanda tören meydanı, mozole, on kule ve aslanlı yol gibi yapılar yer alır.

Anıtkabir’in Yapımı Kaç Yıl Sürdü?

Anıtkabir’in yapımı 9 yıl sürmüştür. Anıtkabir mimarları seçimi için yapılan yarışmanın ardından Anıtkabir yapımına 9 Ekim 1944 yılında başlanmış ve yapım 1 Eylül 1953 yılında tamamlanmıştır.