Romanesk dönemi mimari özellikleri Avrupa’da inşa edilmiş pek çok manastır, şato ve kilise gibi yapılarda gözlemlenebilir. Gotik Mimari’nin ortaya çıktığı tarihe kadar Avrupa’da etkisini hissettirmiş önemli mimarlık akımlarından olan Romanesk mimari, Hristiyan dünyasındaki barışla birlikte ortaya çıkmıştır. Hac yollarının kullananların sayısındaki artışla yayılma alanı bulan bu mimari akımın dünyadaki örnekleri ve ayırt edici özelliklerini yazımızda sizler için derledik.

Romanesk Mimari Nedir?

Romanesk mimari Avrupa’daki dini yapılarda gözlemlenen, Gotik Mimari’nin şatafatı öncesi kullanılan mimari tarzı ifade eder. Kelime olarak “Romalılardan gelen” anlamına gelen Romanesque sözcüğünün isim verdiği bu akım, mimarlık alanı yanında farklı sanat dallarına da etkisini hissettirmiş önemli bir düşünceyi de tanımlamaktadır.

Romanesk Mimari Ne Zaman Ortaya Çıktı?

Romanesk mimarinin ortaya çıkışı 10. yüzyıla dayanır. Dünyanın Romanesk tanımlaması ile ilk tanışması ise 1818 yılında arkeolog Charles de Gerville tarafından yazılan bir mektupta kendini göstermiştir. 1066 yılındaki Hastings Savaşı ile çıktığı düşünülen bu akımın başlangıç noktası ile ilgili kesin bir uzlaşı sağlanamamıştır.

Romanesk Mimari Nasıl Ortaya Çıktı?

Romanesk mimarinin ortaya çıktığı yer için İngiltere ve Fransa arasında görüş ayrılığı bulunur. İngiltere’yi Hastings Savaşı sonrası fetheden Normanlarla birlikte mimari anlayışın benimsendiği ileri sürülür. Batı Roma ve Bizans mimarisi karışımı olarak İngiltere’de inşa edilmiş Tower of London, bu anlayışta inşa edilmiş ilk yapı kabul edilir. Bazı kaynaklar ise Romanesk’in ana vatanı olarak Fransa’yı göstermektedir.

Romanesk Mimarinin Yayılma Nedenleri Nelerdir?

Romanesk mimarinin yaygınlaşma sebebi hac yolculukları olarak düşünülmektedir. 10. yüzyılda Hristiyanlık dünyasına gelen barışla birlikte uzun mesafeler güvenle kat edilmeye başlamış ve yetersiz gelen bazı bazilikalar sonucu yeni yapı inşa edilme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Daha büyük kiliselerin inşa edilmeye başlaması ile ortaya çıkan çatı taşıma sorunu, çatı mimarisinde taş kullanımı yaygınlaştırmış ve Romanesk mimari anlayışı kendisine gelişme alanı bulmuştur.

Romanesk Mimarinin Özellikleri Nelerdir?

Romanesk mimarinin özellikleri güç ve sağlamlık üzerine kurulmuştur. Çatı mimarisinde taş kullanımı ile başlayan bu süreçte çok nefli formlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Nef bağlantılarında yuvarlak kemerlerin kullanımı gözlemlenirken, kemerleri taşımak için masif ayaklar kullanılmıştır. Kubbeleri andıran tonozlar ise bu anlayışın en belirgin özellikleri başında gelir.

Yapıların planlamasında basitliğe gidilirken, simetrik planlar bu dönemde ön plana çıkmıştır. Bizans kubbeleri bu tarzda yerini çan kulelerine bırakırken, girişlerde büyük kapılar göze çarpmaktadır. Kilise planlarında en çok tercih edilen şekil Latin haçı olmuş ve yapıların inşa malzemesi olarak taş ve tuğla kullanımı yaygınlaşmıştır. İhtiyacın artışı ile büyük dini yapıların inşa edildiği Romaneskte, çatı kalın ve yüksek duvarlarla desteklenerek sağlamlık gereksinimi için dönemin en ideal çözümü kullanılmıştır.

Avrupa ve Türkiye’de Romanesk Mimari Örnekleri Nelerdir?

Romanesk mimarinin örnekleri ile Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde karşılaşılır. İtalya’da Romanesk mimari örneği olarak verilen Pisa Kulesi, bu tarzın en ünlü üyesidir. İtalya’da Pisa katedrali ve kulesine ek olarak bu tarzdaki yapılara Saint Ambroggio Kilisesi, Cefalu Katedrali ve Saint Miniato al Monte örnek gösterilebilir. En ünlü üyesinin İtalya’da olduğu bilinen bu tarzın ülkemizdeki en ünlü üyesi Galata Kulesi’dir. Galata Kulesi mimari tarzı ile Romanesk özelliklerini taşımaktadır. Fransa ve İspanya başta olmak üzere Romanesk mimari tarzı yapılara verilebilecek örneklerden bazıları şu şekildedir:

• Londra Kalesi – İngiltere
• Durham Katedrali – İngiltere
• Church of St. Trophime – Fransa
• Saint Sernin Bazilikası – Fransa
• Worms Katedrali – Almanya
• Sant Pere de Rodes – İspanya
• Santiago De Compostela – İspanya