Art Deco mimarlık dekoratif sanatlarda etkisini gösteren ve iç mimarlık alanında etkili işlere imza atılan mimari akımlar arasında yer alır. Ardılı olduğu Art Nouveau mimari akımına bir tepki olmanın yanında devam niteliği taşıyan bu akım, ince materyal kullanımını yaygınlaştırdı. Avrupa ile birlikte ülkemizde de kabul gören Art Deco mimari, Gotik süsleme öğelerini sanayiden aldığı güçle iç dekorasyona kazandırdı. Dünyada önemli bir yere sahip Art Deco sanat ve mimari akımı hakkında merak ettiklerinizi yazımızda sizler için derledik.

Art Deco Tarzı Nedir?

Art Deco tarzı adını Uluslararası Modern Dekoratif ve Sınai Sanatlar sergisinden alan, Art Nouveau sanat akımına tepki olarak ortaya çıkmış sanayiye dayalı bir akımdır. Geometrik desenlerin ön plana çıktığı bu akım, Art Nouveau’nun devamı niteliği de taşır. Gotik süsleme öğelerinden bu tarzda da yararlanılırken, yaşadığı düşüş sonrası Art Deco yeniden popülerleşerek pek çok yapıya ilham kaynağı olmuştur.

Art Deco Mimari İlk Kez Nerede, Hangi Tarihte Ortaya Çıktı?

Art Deco mimarinin ilk kez kullanımı Fransa’dır. İlk kez sergide ortaya çıkan bu sanat akımı, mimari anlamda ilk kez Helsinki Garı’nda kullanılmıştır. Eliel Saarinen’in yapıtı olan Helsinki Garı’nda Art Deco dekoratif süslemelerinden yararlanılmıştır. Art Deco sanat tarzı 19. yüzyılın hemen başlarında görülse de mimari anlamda kullanım 1920’li yıllardan sonra gerçekleşmiştir.

Art Deco Mimarinin Ortaya Çıkış Nedeni Nedir?

Art Decao mimarinin ortaya çıkış nedeni ardılı olduğu Art Nouveau mimari akımıdır. Art Nouvau’nun el emeğine dayalı olmasının aksine Art Deco’da sanayiden güç alınmıştır. Her ne kadar öncüsüne tepki olsa da Art Deco, Art Nouveau’nun eksiklerini tamamlayarak devam niteliği taşımıştır.

Art Deco Mimari Özellikleri Nelerdir?

Art Deco mimarinin özellikleri bitkisel ve geometrik süslemelere sahip yatay ve düşey sütunlarda kendisini gösterdi. Mimaride çeşitliliği savunan bu akım özensiz yapı anlayışını ortadan kaldırmayı hedefledi. Çıkış yeri Fransa olsa da bu akım yapı tasarımında en çok Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) kullanıldı.

Sadece iç dekorasyona değil, dış dekorasyona da Art Deco mimaride büyük önem verilmiştir. Pek çok yapıya Art Deco tarzı cephe ve süslemeleri ile örnek olan 1916 yılı yapımı The Scheepvarthius, tarzın pek çok özelliğini bünyesinde barındırır. Sarmal süslemeler, bitki ve hayvan motifleri, zig-zaglar ve kademeli geçiş yapılan formlar; tarzın en belirgin süsleme örnekleridir. Tarzın yansıtıldığı yapılarda malzeme olarak tuğla, cam, renkli vitraylar ve demir kullanımı sıkça tercih edilmiştir.

Tarzın ABD’deki örneklerine bakıldığında ise istenen sanayi etkisi, yapıların mimari detaylarının tamamında kendisini göstermektedir. Düz ve keskin hatların baskın olduğu yapılarda, renk seçiminde açık tonlar tercih edilmiştir. Sanayi imalatların etkisi ile aerodinamik şekillerin kazandırıldığı mimari tarzda, malzeme seçiminde istenen gösterişin elde edilebilmesi için pahada ağır seçeneklere yönelim gösterilmiştir.

Art Deco Mimari Hangi Yapılarda Kullanıldı?

Art Deco mimarinin örnekleri için ABD’ye, Avrupa’ya ve ülkemize bakılabilir. Başkent Ankara’da yer alan Gar Binası, Art Deco mimari özelliklerinin kullanıldığı ülkemizin en önemli örnekleri başındadır. Helsinki Garı sonrası bu coğrafyada bu denli büyük projede tarzın kullanımına sıkça rastlanmamaktadır. Tarzın istediği etkiyi yakalaması için ABD topraklarınca benimsenmesi gerekmiştir. Avrupa’da ise Hollanda, Fransa, İspanya ve İngiltere ön plana çıkmıştır. Küba’da bile bu mimari tarzın etkilerini görmek mümkündür. Art Deco mimari için dünyadan verilebilecek örnekler şu şekilde sıralanabilir:

• Ankara Tren Garı – Türkiye
• The Scheepvarthius – Hollanda
• Galeries Lafayette’s La Maitrise Pavilion – Fransa
• Rockefeller Center – ABD
• Empire State – ABD
• Hotel Nacional de Cuba – Küba
• Casa Lis Müzesi – İspanya
• Hoover Building – İngiltere
• Meksika Güzel Sanatlar Sarayı Müzesi – Meksika
• Stoclet Sarayı – Belçika